Tarih Yeniden yazılacak ..!
Bursaspor 1963’te kuruldu ama Osmanlı arşivlerindeki belge heyecan verici. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yardımcı Doçent Doktor Mehmet Süme 1919 yılında faaliyet gösteren Bursaspor’un varlığını tespit etti.
NURİ DEMİR 1 Haziran 1963’te 5 kulübün birleşimiyle kurulan Bursaspor’un tarihi yeniden yazılacak… Evet yanlış okumadınız… Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde bulunan bir belgede 1919 yılında var olan bir Bursaspor Kulübü’nden bahsediliyor. Bursaspor Kulübü Kurucu Başkanı tarafından imzalanmış ve üzerinde rumi tarihle 17 Mayıs 1335, miladi tarihle ise 1919 tarihli Bursaspor Kulübü mührü taşıyan belge yeşil beyazlı kulübün kuruluş tarihini 1963’ten daha gerilere taşıyabilir. Şüpheye mahal yok Osmanlı Dönemi’ne ait 150 milyonun üzerinde belge ve defter bugün İstanbul Sultanahmet’te bulunan Başbakanlık Osmanlı Arşivi depolarında muhafaza ediliyor. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yardımcı Doçent Doktor Mehmet Süme başka bir konuda araştırma yaparken tesadüf olarak Bursaspor ile ilgili bu belgeye ulaşıyor. Belgede özetle şu ifadeler yazıyor: “Bursaspor Kulübü Kurucu Başkanı, İstanbul Levazım Müdürlüğü’nün gazete ilanıyla satışa çıkardığı spor malzemelerine fiyatı her ne ise talip olduğunu bildiriyor.” O dönemde kurumlar ve bazı saygın kişiler mühür kullandıkları için ayrıca bir isim yazmıyor. İşte bu belge 1919 yılında Bursa şehrinde adı Bursaspor olan bir kulübün varlığını şüphe ye mahal bırakmayacak şekilde gözler önüne seriyor. Bolu’da izini sürdük Bursa ve Bursaspor açısından tarihi bir olayın ayrıntılarını öğrenmek için Bolu’ya gittik ve Mehmet Süme ile görüştük. Süme, tarihi belgeye nerede ve nasıl ulaştığını şöyle anlattı: “Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu’nda bir arkadaşım spor tarihi üzerine çalışmalar yapıyor. Bende Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde şehir tarihi üzerine araştırma yapıyordum. Arkadaşımdan bir telefon geldi ve bana “Selim Sırrı Tarcan hakkında bilgi var mı bakar mısın” dedi. Ben Selim Sırrı Tarcan hakkında belge araştırırken tesadüf olarak Bursasporla ilgili bir sayfalık bir belge gördüm. Aletler isteniyor Özetle şöyle yazıyordu: İstanbul Levazım Müdüriyeti’nde jimnastik direkleri satılıyor ve Bursaspor Kulübü de bu direkleri satın almak üzere Levazım Müdürlüğü’ne yazı gönderiyor, talip oluyor. Tarihte 1335 (Rumi) 17 Mayıs 1335. Miladi takvime çevirdiğimizde 1919. Ben bu belgeye rastladığımda çok dikkatimi çekti. Çünkü Bursaspor son dönemde oldukça başarılı. Trabzonspor’un ardından Anadolu’dan şampiyon olan ikinci kulüp. Eve geldiğimde İnternetten Bursaspor’un sitesine girdim. Kuruluş tarihi 1963 görünüyor. Bu beni heyecanlandırdı. Bir belge var elimizde 1919’u işaret ediyor. Bursaspor ise kuruluş tarihini 1963’e dayandırıyor. Belgenin Transktripsiyonunu yapmaya çalıştım. (Transktripsiyon; Osmanlıca yazıyı günümüz Türkçesine çevirmek.) Kurucu Başkan “Bursaspor Kulübü Müessesesi Reisi Daisi” günümüz Türkçesine çevirecek olursak, Bursaspor Kurucu Başkanı imza atmış. Altında da ıslak mühür var. Üzerinde 1335 tarihi (Rumi) net görünüyor. Bundan şunu çıkarıyoruz; 1919 yılında Bursaspor adına bir mühür var o dönemde bir kurum adına bir mühür kazıtmışsa kulübün kuruluş tarihi o mührün üzerine yazılıyor. Dolayısıyla o mührün üzerinde yazan 1335 yani 1919 tarihi kulübün kuruluş tarihidir. Kuşku duymuyorum Bir tarihçi olarak ben bundan hiçbir şüphe duymuyorum. Çünkü orjinal bir belge, imza var ve ıslak mühür var. Bundan şunu anlıyoruz; Osmanlı Döneminde Bursa’da spor faaliyetleri yapılıyor. Bir Bursaspor Kulübü var ve bu kulüp İstanbul Levazım Müdürlüğü’nün gazete ilanıyla satışa çıkardığı cimnastik direklerine talip. Demek ki bu kulüp sporun futbol dışındaki branşlarıyla da ilgileniyor. Fikir akımının eseri Geçmişte Osmanlı’yı bir arada tutmak için Osmanlıcılık, İslamcılık denendi bunlarda pek başarılı olamayınca aydınlar bu sefer Türkçülüğü ön plana çıkardılar ve o dönemde daha gürbüz, fiziki gücü yerinde ve dinamik bir nesil yetiştirme amacıyla ki, bu İttihat ve Terakki’nin (İttihat ve Terakki Cemiyeti; Özellikle 1908 devrimine önayak olan ve 1908 ile 1918 tarihleri arasında kısa kesintilerle devlet yönetiminde etkin olan cemiyet, Türkçe adıyla “Birlik ve İlerleme Derneği”) bir siyaset anlayışıdır. Spor kulüpleri kuruldu “Böyle İdman Cemiyetleri çatısı altında çeşitli spor kulüpleri kuruldu. İstanbul, İzmir ve taşra şehirlerinde. Kaldı ki, Bursa Osmanlı Döneminde hiçbir zaman taşra olarak addedilemez. Osmanlı’ya başkentlik yapmış bir yer olması nedeniyle de bu tür faaliyetlerin Bursa’da yapılmış olması asla yadırganamaz. Belgenin Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde olduğunu belirten Süme, “İsteyen herkes belgenin künyesini (BOA.DH.EUM.LYZDOSYA NO: 47, GÖMLEK NO: 113) vererek görebilir. Belgeyi vermezler ama digital ortamda çekilmiş fotoğrafları verilir” dedi. Mehmet Süme ayrıca belgenin kısa özetinin internetten de bulunabileceğini belirtiyor. iki Bursaspor aynı mı? Şimdi akıllara gelen soru ise; şu anki Bursaspor Kulübü ile o dönemde yani 1919 yılında var olduğu kesin olarak ortaya çıkan Bursaspor Kulübü arasında bir bağlantının var olup olmadığı. Veya 1963 yılında Akınspor, Acar İdman Yurdu, Çelikspor, İstiklalspor ve Pınarspor takımlarının birleşmesiyle kurulan kulübe Bursaspor adı verilirken geçmişte var olan kulüpten mi esinlenildi? Bu sorumuza Araştırmacı Öğretim Üyesi Mehmet Süme, şu cevabı veriyor: “Açıkçası bu konuda bir bilgimiz yok. Ama gerçek olan şey Bursa şehrinin Osmanlı döneminde spor faaliyetlerinde etkin olduğu ve adı Bursaspor Kulübü olan bir spor kulübünün varlığı. Bundan bir tarihçi olarak şüphem yok.” Hiç şüphem yok Burada bahsedilen Bursaspor Kulübü Müessese Reisi Daisi acaba dönemin şimdiki adıyla Gençlik ve Spor İl Müdürü müdür? “Hayır öyle olsa idi öyle yazılırdı. İfade aynen şöyle: Bursaspor Kurucu Başkanı imza ve ıslak mühür. Bursaspor adı o dönemde kullanılıyor. Osmanlıca bilen herkes şu ifadeyi rahatlıkla okur. İşte burada Bursaspor Kulübü Müessesesi Reisi Daisi, burada da imzayı zaten görüyoruz. Ayrıca mühürde de 1335 (Rumi) tarihi hiç şüphe yok. Bir tarihçi olarak söylüyorum. 1919’da Faaliyette Bu belgeye göre 1919 yılında Bursa’da faaliyet gösteren Bursaspor adında bir kulüp var. Ve kuruluşu da 1919. Neye dayanarak söylüyorum: Mühürün üzerindeki tarihe göre. Ayrıca yazının altında fi diyor yani belgenin yazıldığı tarih, 17 Mayıs 1335. Belki belgede bu mühür olmasaydı. Biraz sorunlu olurdu, çünkü o zaman 1919’da bir Bursaspor var ama ne zaman kuruldu. Yani 1910”da mı, 1915’te mi. Ama mührün üzerinde 1335 tarihi olması kurulumun da 1919 olduğunu bize net bir şekilde gösteriyor.” İşte orijinal metin Huzur-ı ‘Alîlerine, Efendim Hazretleri, Yevmi İstanbul gazetelerinde ilanat kısmında müdiriyeti alilerinizden mevki-i müzadeye vaz olunan cimnastik direkleri mihenkte her ne bir ziyan üzere ise lütfen Bursaspor Kulübü namına gönderilmesini taleb-i istirham eylerim. Her ne kadar var ise cümlesinin gönderilmesini talep ile esmanını serian atideki adrese bildirmenizi istirham ederek ihtiramat-ı faikamızın kabulünü binlerce niyaz eylerim efendim. Fi 17 Mayıs Sene (1) 335 Bursaspor Kulübü Müessisi ve Reis-i daisi (İmza) (Mühür). Belgenin günümüz Türkçesi ile ifadesi Yüce makamınıza, Efendim Hazretleri, Günlük İstanbul gazetelerinin ilanlar kısmında müdüriyetiniz tarafından müzayede ile satılacağı bildirilen jimnastik direklerinin değeri ne ise Bursaspor Kulübü adına gönderilmesini istirham ederim. Ne kadar var ise tamamının gönderilmesini talep ile değerlerini bir an evvel aşağıdaki adrese bildirmenizi istirham ederek üstün saygılarımızın kabulünü binlerce niyaz eylerim efendim. (Yazıldı) 17 Mayıs 1335 (1919) Bursaspor Kulübü Kurucu Başkanı (İmza) (Mühür) (Mühürde (1) 335/1919 tarihi okunabiliyor). Olay
